Kolagen jest białkiem fibrylarnym odgrywającym niezwykle istotną funkcję w ludzkim organizmie. Ten naturalny polimer jest najważniejszym składnikiem macierzy pozakomórkowej większości tkanek zwierzęcych, a przede wszystkim tkanki łącznej budującej skórę, kości, chrząstki, ścięgna oraz zęby. Co ciekawe, kolagen składający się z łańcuchów aminokwasów stanowi niemal 1/3 całego białka znajdującego się w ludzkim organizmie. Co warto wiedzieć o białku budującym nasze ciało? Czym objawiają się jego niedobory? Sprawdź!
Z tego tekstu dowiesz się:
- Czym jest kolagen i jakie jest jego znaczenie dla organizmu?
- Jakie są następstwa niedoboru kolagenu?
- Jak suplementować kolagen?
Typy kolagenu
Pod pojęciem „kolagen” kryje się aż 29 substancji różniących się strukturą, umiejscowieniem, funkcją i poziomem w tkankach. Naukowcy dysponują najszerszą wiedzą na temat kolagenu typu I. Występuje on w skórze i tkance podskórnej, kościach i ścięgnach, rogówce oka i tętnicach. Kolejny stosunkowo dobrze znany kolagen typu II obecny jest wyłącznie w chrząstce, gdzie razem z kolagenem typu XI tworzy wspólne włókna.
Kolagen zbudowany jest z charakterystycznych łańcuchów zawierających około 1050 aminokwasów. Wśród najważniejszych aminokwasów wyróżniamy:
- glicynę – neuroprzekaźnik, umożliwia syntezę glukozy i kreatyny, ważny składnik budulcowy czerwonych krwinek, bierze udział w transporcie aminokwasów do organizmu;
- prolinę – składnik zapewniający prawidłową pracę stawów i naczyń krwionośnych. Odgrywa istotną rolę w procesie odnowy włókien kolagenowych, wpływając tym samym na kondycję skóry. Ma zdolność do redukcji ilości wolnych rodników w komórkach;
- glutaminę – jeden z najważniejszych aminokwasów umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wytwarzany jest w naturalnych procesach zachodzących w ciele oraz może być dostarczony z pożywieniem. Wzmacnia układ odpornościowy, pomaga radzić sobie z lękiem i napięciem, sprzyja koncentracji;
- lizynę – spowalnia procesy starzenia skóry mające związek ze zbyt wysokim poziomem cukru we krwi, przeciwdziała chronicznemu zmęczeniu, wzmacnia wątrobę i wspiera układ immunologiczny.
Właściwości kolagenu
Podstawową funkcją kolagenu jest spajanie i utrzymanie strukturalnej integralności narządów i tkanek. Kolagen wypełnia przestrzeń międzykomórkową, zapewnia wytrzymałość tkankom, wiąże cząsteczki wody, umożliwia prawidłowe krzepnięcie krwi. Co ważne, to właśnie kolagen sprawia, że rany się goją i zabliźniają, a złamane kości zrastają i odzyskują swoje właściwości. Prawidłowy poziom kolagenu zapewnia kościom odpowiednią gęstość (macierz pozakomórkowa kości składa się w 90% z kolagenu). Białko wzmacnia i przyspiesza regenerację chrząstki, zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za stany zapalne i bóle kostno-stawowe.
Zastosowanie kolagenu
Ze względu na swoje właściwości (biologiczną zgodność z tkankami wszystkich organizmów żywych, biodegradowalność) oraz powszechną dostępność, kolagen jest na dużą skalę rozpowszechniony w medycynie (w szczególności regeneracyjnej i inżynierii tkankowej) oraz farmacji. Kolagen wykorzystywany jest między innymi do produkcji nici chirurgicznych, opatrunków przyspieszających regenerację ran i oparzeń, implantów, tabletek i minigranulek będących nośnikiem białek i interferonów w systemach dostarczania leków. Białko ma ogromne znaczenie dla rozwoju medycyny estetycznej. To właśnie kolagen (razem z kwasem hialuronowym) jest głównym składnikiem preparatów wstrzykiwanych w skórę w celu jej odżywienia, wymodelowania czy spłycenia zmarszczek oraz kosmetyków (kremów, maseczek, płatków) działających czynnie na powierzchni skóry. Co ważne, podany iniekcyjnie kolagen nie powoduje trwałych zmian – po określonym czasie preparat się wchłania.
Niedobory kolagenu
Podczas naszego życia kolagen jest nieustannie syntezowany i degradowany. Co ciekawe, u młodych, zdrowych osób corocznie 3 kg polimeru ulegają całkowitej wymianie. Ciągłość procesowi zapewniają między innymi estrogeny, insulina oraz hormony wytwarzane przez tarczycę. Niestety, po 30. roku życia tempo przemian gwałtownie spada, co odbija się na kondycji ciała. Włókna kolagenowe stopniowo ulegają ścieńczeniu i pofragmentowaniu. Kiedy kończymy 60. lat, biosynteza białka zanika zupełnie. Ponadto, proces degradacji kolagenu przyspiesza wzmożona aktywność fizyczna, zaburzenia gospodarki hormonalnej, duże obciążenia stawów, nadmierna ekspozycja na słońce, długotrwały stres, a nawet przebywanie w bardzo wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze. Niedobór kolagenu daje o sobie znać na wiele sposobów. Przede wszystkim, kiedy białka jest za mało, paznokcie stają się kruche, a włosy słabe, suche i łamliwe, skóra traci jędrność, pojawiają się zmarszczki i bruzdy, pogłębia się cellulit. Do niekorzystnych i groźnych zmian dochodzi w obrębie kości, które stają się podatne na uszkodzenia. Zmniejsza się ruchomość stawów, a ruch powoduje ból. Gorzej funkcjonują naczynia limfatyczne i krwionośne, dochodzi do pogorszenia pracy wielu narządów.
Jak dostarczyć organizmowi kolagenu?
Kolagen naturalnie wytwarzany jest w ludzkim ciele w fibroblastach. Warto pamiętać, że poziom drogocennej substancji możemy również podnieść odpowiednią dietą. Kolagen w produktach pochodzenia zwierzęcego: żelatynie wieprzowej, wołowinie i wieprzowinie, rybach (przede wszystkim w chrząstkach rekina) kałamarnicach i ośmiornicach, kurzych łapkach. Warto mieć świadomość, że „dieta na stawy” w długofalowej perspektywie może mieć negatywne konsekwencje w postaci wzrostu poziomu cholesterolu i zaburzeń krążenia.
Ponadto, osoby zauważające u siebie symptomy niedoboru kolagenu powinny udać się do apteki. Farmaceuta indywidualnie dobierze suplement diety zawierający odpowiednią dawkę kolagenu w dobrze przyswajalnej postaci. Wśród szczególnie polecanych preparatów wzmacniających stawy, kości i poprawiające kondycję skóry wyróżnić możemy hydrolizaty kolagenowe. Doustna suplementacja kolagenu i jego hydrolizatów polecana jest przede wszystkim osobom starszym, borykającym się ze schorzeniami układu kostno-stawowego oraz sportowcom narażonym na przeciążenia.
Esencja młodości zamknięta w kapsułce
W aptekach i sklepach z suplementami możemy znaleźć ogrom środków zawierających kolagen, mających zniwelować zmarszczki, ujędrnić skórę, dodać cerze blasku, wzmocnić włosy i paznokcie. Kolagen dostępny jest w wielu formach, począwszy od klasycznych kapsułek, poprzez proszek rozpuszczany w wodzie, na słodkich żelkach kończąc. Czy rzeczywiście suplementowanie kolagenu może realnie wpłynąć na wygląd fizyczny? Okazuje się, że doustne przyjmowanie kolagenu ma pozytywne następstwa, które można dostrzec gołym okiem. Zawarte w wysokiej jakości środkach peptydy kolagenowe (czyli hydroksyprolina, hydroksylizyna, prolina i glicyna) pobudzają aktywność komórek chrzęstnych i syntezę kolagenu typu II. W efekcie zwiększa się gęstość tkanek oraz intensywność procesów naprawy i odbudowy komórek, substancje mineralne lepiej się wchłaniają. Osoby, które włączą do swojej diety suplementy z kolagenem, z czasem zauważą poprawę elastyczności i napięcia skóry, zmniejszenie łamliwości paznokci.
Źródła:
